بررسی عناصرداستان در"کارنامه سپنج" محمود دولت آبادی

در دنیای معاصر،داستان و ادبیات داستانی چنان با زندگی اجتماعی و اندیشه فردی افراد گره خورده است که تحقیق و پژوهش در خصوص ساختار و عناصر هرداستان،درجهت دریافت پیام و آشنایی با شگردهای نویسندگی،امری لازم و ضروری تلقی می شود.از این رو در پژوهش حاضر،به بررسی عناصر داستانی در مجموعه«کارنامه سپنج»محمود دولت آبادی نویسنده صاحب سبک و پرآوازه روزگارخود،می پردازیم.این مجموعه، شامل داستان های کوتاه و نسبتا بلند دولت آبادی است که در طی سال های 41تا53به رشته تحریر درآمده است.بررسی موضوع،درونمایه،پیرنگ،زاویه دید،شخصیت،گفت وگو،صحنه،فضا،لحن و سبک سیزده داستان این مجموعه،محتوای رساله حاضر را تشکیل می دهد.دراین داستان ها فقر،رنج،ظلم و جور اربابان،بی پناهی زنان،خشم طبیعت،روابط فئودالی و ارباب-رعیتی و فساد و بی عدالتی های حاکم بر جامعه،به ویژه جامعه سنتی روستا به تصویر کشیده می شود.راوی،دانای کلی است که با طرح منسجم و مبتنی بر روابط علت و معلولی،به نقل رویدادهای داستان می پردازد و شخصیت های درد کشیده،رنجور،بی پناه و ناامید را با توصیف های درونی و برونی به خواننده معرفی می کند.دستیابی به هویت گمشده،مبارزه با بی عدالتی های موجود،توجه به کانون خانواده،فرار و مهاجرت برای رهایی از فقر و بدنامی و ...درونمایه های داستان ها را تشکیل می دهند.گفت و گوها متناسب با موقعیت اجتماعی و شرایط زندگی شخصیت ها بر زبان جاری می شوند یا در ذهن به حرکت درمی آیند.فضای حاکم برداستان ها نیز،درد،ناامیدی،سکوت،تاریکی،مرگ و به ندرت امید و روشنی را،محسوس می سازد.سبک داستان ها نیز بیشتر به زبان عامیانه و محاوره ای نزدیک تر است.هرچند دربسیاری از موارد،نثرشاعرانه و تصویرپردازی های بدیع نویسنده برلطف داستان ها می افزاید.به هرحال در این پژوهش تلاش براین است تا با شناخت عناصرداستانی در مجموعه«کارنامه سپنج»با شگردها و شیوه های داستان نویسی دولت آبادی بیشترآشنا شویم. واژگان کلیدی:داستان،عناصرداستان،محموددولت آبادی،کارنامه سپنج،ته شب،ادبار، بند،پای گلدسته امامزاده شعیب...